Warta w Arsenale

Jest ich szesnastu. Stoją na baczność, na posterunku, zgrupowani na małym placyku przy przystani między dwiema strażnicami. Kiedy spowija ich ścieląca się nad Tamizą mgła, wyglądają z oddali jak żywi. To rzeźby Petera Burke’a – odlane w żeliwie 188-centymetrowe męskie figury – zatytułowane Assembly. Wyglądają, jakby artysta każdą z nich stworzył z czterech form odlewniczych, ale zapominając przy montażu o dospawaniu ostatniej, dopełniającej pełnej sylwety ćwiartki. Tym samym dał widzom możliwość spenetrowania wnętrza figury, zbadania związku między jej osłoną a niezaistniałą, pustą tego „ciała” konkretyzacją. Burke, jeszcze zanim podjął studia rzeźbiarskie, odbył praktykę przy produkcji silników lotniczych w zakładach Rolls Royce’a. To przemysłowe doświadczenie ujawnia w swoistym sposobie kreacji ludzkiej figury zestawianej z powtarzalnych – niczym prefabrykowane – segmentów, wyglądających jak formy odlewnicze. Stało się to znakiem rozpoznawczym Burke’a, którego bardziej intryguje negatyw, a więc forma do odlewu, niż jej wypełnienie.

Rzeźby powstały w roku 2005 w ramach szeroko zakrojonej rewitalizacji The Royal Arsenal Woolwich, czyli terenów dawnych zakładów uzbrojenia artyleryjskiego, założonych w XVII wieku nad Tamizą, kilkanaście kilometrów od Greenwich. Militarna historia Woolwich sięga początków XVI wieku, kiedy założono tu najpierw Woolwich Dockyard – stocznię królewską, nazywaną The King’s Yard, w której Henryk VIII kazał zbudować słynny flagowy okręt zwany potocznie The Great Harry. Potem sąsiadujące z dokami tereny (zwane Gun Wharf lub Gun Yard) zaczęto używać do składowania amunicji, przekształcając je w latach 1651–1671 w kluczowe dla wojska miejsce, znane jako Woolwich Warren, a później The Royal Arsenal (Królewskie Arsenały). To tutaj od połowy XVII wieku produkowano dla Brytyjskich Sił Zbrojnych amunicję i działa, a także prowadzono badania nad nowymi materiałami wybuchowymi, konstruowano i ulepszano działa.W ramachWoolwich Warren działały: The Royal Gun Factory, The Royal Carriage Department i The Royal Laboratory. Produkcję ostatecznie zamknięto w 1967 roku.

W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia postanowiono przeprowadzić rewitalizację tych terenów na potrzeby mieszkaniowe i komercyjne. Ponieważ część osiemnastowiecznych arsenałowych budynków została zaprojektowana przez wybitnych i uznanych angielskich architektów – Johna Vanbrugha, Nicholasa Hawksmoora i Jamesa Wyatta – było to również ogromne wyzwanie konserwatorskie, jak nie utracić tej wyjątkowej spuścizny. Udało się w bardzo wyważony sposób osiągnąć właściwy efekt, adaptując stare budynki i dopełniając je nowymi o proporcjach i detalach harmonijnie współgrających z zabytkową materią. Prace prowadziła głównie firma deweloperska Berkeley Homes. Oprócz funkcji mieszkaniowych zaadaptowano budynki do celów komercyjnych, jak choćby Dial Arch – pięknie odrestaurowana osiemnastowieczna zbrojownia została zamieniona w pub. The Guardhouse jest dziś renomowaną restauracją, gdzie serwuje się tradycyjne potrawy i lokalnie warzone piwa. W dawnym budynku Królewskiej Akademii Wojskowej (The Royal Military Academy) otworzono natomiast w 2003 roku Centrum Dziedzictwa Greenwich, które co prawda zostało zamknięte w styczniu 2019 roku, ale jest obecnie na etapie przeformułowywania funkcji i być może nowej lokalizacji w ramach nowego programu Creative District (przemianowanego ostatecznie na Woolwich Works). Dzięki temu dzielnica będzie bardziej aktywna kulturalnie i społecznie. Planowane jest adaptowanie kolejnych zabytkowych zabudowań w celu stworzenia teatru, sali koncertowej, sal prób i audytorium na świeżym powietrzu. Ale i bez tego artyleryjski entourage ze stojącymi na trawnikach zabytkowymi działami, zadrzewione piesze ciągi, parki (jak choćby Park Wellingtona stanowiący „przykrycie” podziemnego parkingu), promenady z widokiem na Tamizę, przytulne restauracje i bary nadają temu miejscu szczególnego uroku.